Tüketici, Araç ve Konut Kredilerinde Erken Ödeme

TÜKETİCİ, ARAÇ VE KONUT KREDİLERİNDE ERKEN ÖDEME

Belirli süreli kredi sözleşmesine dayalı olarak kullandırılan tüketici, araç ve konut kredilerinde; kredilerin sözleşmede belirtilen vade tarihlerinde ödenmesi esastır. Bunun nedeni, kredi, veren Bankaların nakit akış tablolarını hazırlarken, ödenecek kredi taksitlerini ve aylık faizi miktarını nakit planlamalarında dikkate almalarıdır.

Bu nedenle, neredeyse bütün Dünya’da özellikle yüksek miktarlı proje kredilerinde, “Erken Ödeme Cezası” adı altında, genellikle bir taksit miktarı miktarında, bir ödeme kredi sözleşmelerinde yer almaktadır.

Ülkemizde ise; tüketiciye yönelik, kredilerde TCMB tebliğleri ile Bankalara zaman zaman “Erken Ödeme Cezası” tahsil etme olanağı tanımıştır. Ancak halen yürürlükte olan Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslara İlişkin Tebliğ de (2020/27 Sayılı) erken ödeme ücreti yer almamaktadır.

Tüketici Kredileri Yönetmeliği’nin 6. Maddesi “Tüketicinin erken ödemede bulunma hakkı ve ödenen tutara göre kredi verenin indirim yapma yükümlülüğüne ilişkin bilgi” hükmü yer almaktadır.

Vadesinden önce kredinin ödenmesini;

Erken Ödeme: Tüm borcun ödenmesi

Ara Ödeme: Borcun 1 taksitten az olmamak üzere bazı taksitlerinin ödenmesi

şeklinde 2 başlıkta değerlendirmek gerekir.

Konuyla ilgili uygulamada esas alınan ve halen geçerli olan Tüketici Kredileri Sözleşmeleri Yönetmeliğinin 15 ve devam eden maddelerinde düzenlenen hükümler aşağıdaki gibidir.

Erken ödeme

MADDE 15 –(1) Tüketici, vadesi gelmemiş bir veya birden çok taksit ödemesinde bulunabilir veya kredi borcunun tamamını ya da bir kısmını erken ödeyebilir. Bu hâllerde kredi veren 16 ve 17 nci maddelerde belirtilen hükümlere uygun olarak faizin tamamının veya bir kısmının peşin olarak tahsil edildiği durumlar da dahil olmak üzere gerekli indirimi yapmakla yükümlüdür.

(2) Tüketicinin, vadesi gelmemiş bir veya birden çok taksit ödemesinde bulunması veya kredi borcunun tamamını ya da bir kısmını vadesinden önce ödemesi durumunda, erken ödeme indirimi hesaplanırken tüketicinin ödemeyi yaptığı tarih esas alınır. Bu tarih tüketici aleyhine olacak şekilde değiştirilemez.

(3) Kredi veren, faizin tamamının veya bir kısmının tüketiciden peşin olarak tahsil edildiği kredilerde, tüketicinin erken ödeme yapması halinde akdi faiz oranı üzerinden gerekli indirimi yapmak üzere bir sistem kurmakla yükümlüdür.

Bu durumda, Ek-3’te yer alan hususlar esas alınır.

KREDİNİN TAMAMININ ERKEN ÖDENMESİ

MADDE 16 –(1) Kredinin tamamının erken ödenmesi taksit tarihinde yapılıyorsa vadesi gelen taksit ödemesi ile birlikte geriye kalan taksit tutarları içerisindeki anapara borcu ve varsa o tarihe kadar tahsil edilmemiş faiz, vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülükler tahsil edilir.

(2) Kredinin tamamının erken ödenmesi, iki taksit arasında yapılıyorsa; ödeme planında yer alan en son ödenmiş taksit tarihiyle erken ödeme işleminin gerçekleştiği tarih arasında, anaparaya işleyen faiz tutarı, en son ödenmiş taksit tarihi itibarıyla geriye kalan taksit tutarları içerisindeki anapara borcu ve varsa o tarihe kadar tahsil edilmemiş faiz ile vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülükler tahsil edilir. Ancak faizin tamamının veya bir kısmının tüketiciden peşin olarak tahsil edildiği kredilerde, kredinin tamamının erken ödenmesi durumunda, erken ödeme yapılan tarih ve tutar esas alınarak, akdi faiz oranı üzerinden gerekli faiz iadesi yapılır.

(3) Kredinin tamamının erken ödenmesi işlemlerinde Ek-2’de yer alan hususlar esas alınır.

ARA ÖDEME

MADDE 17 – (1) Tüketicinin ödeme planında yer alan bir taksit tutarından az olmamak üzere, herhangi bir tutarı vadesinden önce ödemesi ara ödeme olarak kabul edilir.

(2) Tüketicinin ara ödemede bulunması durumunda kalan anapara borcu üzerinden, akdi faiz oranı ile bir önceki taksit tarihinden itibaren işleyen gün sayısı dikkate alınarak bulunacak faiz ve faiz üzerinden hesaplanacak vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülükler toplamı tüketiciden tahsil edilir. Tahsil edilen bu tutar dışında kalan kısım anapara borcundan düşülür. Bu durumda kalan taksit sayısı ve ödeme tarihleri değişmeden yeni taksit tutarı ve yeni ödeme planı oluşturulur. Ancak tüketicinin talep etmesi halinde taksit sayısı değişmeyecek şekilde erken ödemesi yapılan taksit sayısına göre ödemesiz dönem veya tüketicinin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla talep etmesi ve tarafların mutabakatı ile mevcut ödeme planından farklı taksit sayısı ve ödeme tarihleri de belirlenebilir.

(3) Tarafların mutabakatı halinde yeni ödeme planında yer alan taksit tutarı erken ödeme öncesi taksit tutarından fazla olabilir.

(4) Faizin tamamının veya bir kısmının tüketiciden peşin olarak tahsil edildiği kredilerde, ara ödeme yapılması durumunda, ödeme yapılan tarih ve tutar esas alınarak akdi faiz oranı üzerinden gerekli faiz iadesi yapılır.

(5) Yeni ödeme planı, herhangi bir isim altında ücret talep edilmeksizin yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verilir.

(6) Bu maddede yer alan tüketicinin taleplerine ilişkin ispat yükü kredi verene aittir.

(7) Ara ödeme işlemlerinde

Ek-4’te yer alan hususlar esas alınır.

Belirtilen maddelerde yer alan erken ve ara ödeme ödemenin hesaplamaları yer almaktadır.

Yine aynı Yönetmeliğin; 1 nolu ekinde yer alan hesaplamalarda; tüketici kredisinin, aylara göre; Anapara, faiz, KKDF ve Kalan Anapara belirtilmektedir. Bu tabloyu banka, kredi sözleşmesi ile birlikte aynı yönetmelik uyarınca, tüketiciye vermek zorundadır.

Kullandırılan krediye göre; uygulanan faiz oranı artarsa, Banka erken ödemeyi kabul etmekte isteklidir, ancak; faiz oranında düşme olursa Banka erken ödeme konusunda isteksiz kalır.

Son günlerde faizlerdeki düşme nedeniyle, Bankaların “Erken Ödeme taleplerinde, erken ödeme cezası aldıkları ve 1 aydan fazla ara ödemelere izin vermedikleri” yakınmaları gelmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinde anlaşılacağı üzere, Bankaların;

1)Kredinin tamamen erken kapanması veya ara ödemelerde, herhangi bir ücret alamazlar.

2)Bankalar, 1 taksitten az olmamak üzere, “Ara ödeme” taleplerini kabul etmek zorundadır.

Erken ödeme talebinde bulunan, tüketiciye önerilerimiz:

1)Kredi kullanılmasında; Bankanın vermek zorunda olduğu ve kredi ödeme planını da içeren sözleşmeyi mutlaka almaları ve kredi bitene kadar saklamalarını; (Bankaların İnternet Şubelerinden de edinilebilir.) Doğabilecek diğer hukuki çekişmelerde de kullanılacaktır.

2)Erken ödeme yapmak isteyen tüketici bankaya müracaat ederek ve varsa Bankaların internet bankacılığı üzerinden, erken ödeme seçeneğini tercih ederek, işlemi yapabilir;

Erken ödemede borç; kredi sözleşmesinde ödeme tablosunda, son ödemeden sonra, o aya ait Kalan Ana Para” sütununda gösterilen rakamdır.

Bu meblağın dışında Banka para talebinde bulunamaz.

Eğer, “Krediye bağlantılı Sigorta” varsa, sigorta işlevsiz kalacağından (DASK hariç) peşin ödeme yapılan döneme ait sigorta primlerini de tüketiciye iade edilmesi gerekmektedir. Bankaların talep olmaksızın bu işlemi yapmadığından tüketici talep etmelidir.

3)Ara Ödeme isteyen tüketici; bankaya müracaat ederek talebini bildirmelidir. Burada dikkat edilecek husus, “1 den az almamak üzere, talep edilen taksit sayısı kadar “ olmalıdır.

4)Banka, peşin ödenen miktara tekabül eden faizi tahsil edemez, ayrıca yine döneme tekabül eden kredi bağlantılı sigorta primlerini iade etmelidir.

Ara ödemelerde, peşin ödenecek taksitlerin, son taksitlerden seçilmesi, en kolay yöntemdir. Buna karşın Bankalar çok az olsa da, ara ödeme taleplerini 1 aylık ( gelecek ayın taksiti) dışında, yeni bir ödeme tablosu yapmaktan kaçındıkları için kabul etmemektedirler. Bunun yerine; ısrar edilirse,  ara ödeme yapılacak miktar + kalan anapara borcu üzerinden bir kredi tahsis ederek çözmektedirler. Buda; kredi nedeniyle tahakkuk edecek masraf ve komisyonlar nedeniyle tüketicin aleyhinedir. Ayrıca; bazı bankalar işlemi “Borç yapılandırma” olarak kaydettikleri için, tüketicinin kredi puanı olumsuz etkilenmektedir.

Yukarıda açıkladığımız işlemleri, Bankalar yapmamakta direnmeleri halinde; Bankaya yazılı olarak müracaat edilerek ret işlemleri yazılı alınmalı ve 2023 yılı için 66.000 ₺ altındaki işlemler için Tüketici Hakem Heyetlerine; 66.000₺ dan fazla işlemler için, Türkiye Bankalar Birliği bünyesinde bulunan, Bireysel Müşteri Hakem Heyetine başvurmalarını öneririm.